Hoe werkt een radicale prostatectomie?
Radicale prostatectomie is als chirurgische ingreep een optie bij gelokaliseerde prostaatkanker. Het doel is om de gehele prostaat, inclusief de tumor, en zaadblaasjes te verwijderen. Een radicale prostatectomie wordt onder algehele verdoving uitgevoerd. Tijdens deze procedure worden ook de lymfeklieren in het bekkengebied verwijderd.
Radicale prostatectomie kan open of laparoscopisch worden uitgevoerd, eventueel met behulp van een robot. Bij open chirurgie snijdt de chirurg door de buikwand of het perineum (gebied tussen anus en penis) om direct toegang te krijgen tot de prostaat. De prostaat en de zaadblaasjes worden verwijderd. Vervolgens worden de blaas en de urinebuis aan elkaar gehecht [Fig. 16]. De chirurg brengt een katheter in om de plasbuis en de blaas te helpen genezen. In de meeste gevallen wordt de katheter na 7 dagen verwijderd.
Fig. 16: Tijdens radicale prostatectomie verwijdert de uroloog de hele prostaat en de zaadblaasjes.
Welke manier van opereren wordt toegepast is afhankelijk van de beschikbare apparatuur in het ziekenhuis en de ervaring van de uroloog. De verschillende technieken geven dezelfde kans op genezing. Voor een goed resultaat is het van belang dat de uroloog deze operatie regelmatig uitvoert.
De arts vertelt hoe het beste voorbereid kan worden op de procedure. Ter voorbereiding op de narcose (algehele verdoving) dient minimaal 6 uur voor de operatie niet gedronken, gegeten of gerookt te worden. Medicatiegebruik dient besproken te worden met de arts. De arts kan adviseren een aantal dagen voor de operatie te stoppen met de medicatie en deze op een later moment weer te starten. Voorlichting hierover verschilt verder per ziekenhuis. Informatiefolders zijn bij de behandelenende ziekenhuizen beschikbaar. Klik hier voor meer informatie over ondersteuning na de operatie.
Er zijn afspraken voor nacontrole (follow-up) na een radicale prostatectomie. Deze kunnen ook door de huisarts gedaan worden. De controles duren ten minste 5 jaar. Bij elk bezoek zal de arts het niveau van de PSA-waarde testen en als dat nodig is een rectaal onderzoek doen. Nazorg is belangrijk om het herstel van de patiënt te monitoren en om mogelijke terugkeer (recidief) van de kanker op te sporen.
Als tijdens een controle onderzoek de PSA-waarde aangeeft dat de prostaatkanker niet volledig is verwijderd, kan een aanvullende behandeling nodig zijn om alle tumorcellen te verwijderen. De meest voorkomende behandelingen na radicale prostatectomie zijn radiotherapie en hormoontherapie. De uroloog bespreekt de mogelijkheden met de patiënt.
Indicaties radicale prostatectomie
Bij lokaal uitgebreide prostaatkanker is de operatie een optie voor jonge patiënten met een laag PSA en een lage Gleasonscore. Besloten wordt om geen radicale prostatectomie te doen als:
- de tumor al teveel doorgegroeid is buiten de prostaat;
- het om een patiënt gaat met een hoog risico op uitzaaiingen;
- er uit een lymfeklierverwijdering blijkt dat er sprake is van (veel) uitzaaiingen in de lymfeklieren;
- de patiënt vanwege leeftijd of conditie veel kans loopt op complicaties.
Patiënten die niet in aanmerking komen voor een radicale prostatectomie kunnen de volgende behandelingen geadviseerd krijgen:
- Radiotherapie zonder hormoontherapie
- Radiotherapie met hormoontherapie
Bijwerkingen
De gemiddelde opnametijd in het ziekenhuis voor een prostatectomie varieert gemiddeld tussen de 2 en 3 dagen. Enkele weken na een open radicale prostatectomie kan een lichte pijn in de onderbuik worden ervaren. Daarnaast kan ongecontroleerd urineverlies of erectiestoornissen voorkomen. Er zijn behandelingen hiervoor beschikbaar. In de volgende gevallen wordt geadviseerd de arts te contacteren:
- koorts
- zwaar bloedverlies.
- ernstige pijn
- plasproblemen
Radicale prostatectomie kan incontinentie bij inspanning veroorzaken. Dit komt omdat de prostaat de plasbuis omringt, waardoor de druk van een volle blaas kan worden weerstaan. Wanneer de prostaat is verwijderd kan dit een effect hebben op hoeveel druk de plasbuis kan hebben. Er zijn meerdere behandelingsmogelijkheden om incontinentie bij inspanning te verbeteren of te genezen. Een ander risico van de operatie is erectieproblemen. Omdat de uroloog mogelijk weefsel buiten de prostaat moet verwijderen, bestaat het risico dat bloedvaten en zenuwen worden beschadigd tijdens de operatie. Dit is een veel voorkomende oorzaak van erectiestoornissen. Tijdens de operatie zal de uroloog proberen de zenuwen naar de penis onbeschadigd te laten. Het succes hiervan is afhankelijk van de agressiviteit van de kanker en waar de tumor zich bevindt. Indien nodig kan de arts behandeling van een erectiestoornis aanraden.