Wat is nierkanker?
De nieren zijn 2 boonvormige organen in de buikholte achter het buikvlies. Ze zorgen voor het verwijderen van afvalstoffen en ze regelen de vocht- en zoutbalans in het lichaam. De nieren zorgen ook voor het reguleren van de bloeddruk, het aanmaken van bloedcellen en ze houden de botten gezond. De afvastoffen worden samen met de geproduceerde urine in de nieren uitgescheiden via de urineleiders naar de blaas. Nierkanker is een kwaadaardig gezwel (tumor) in de nieren. Nierkanker vertegenwoordigt in 2017 wereldwijd ongeveer 3 % van alle kankerdiagnoses. In Nederland wordt jaarlijks zo’n 2.700 maal de diagnose gesteld. Klik hier voor meer informatie. Meer mannen dan vrouwen worden getroffen door nierkanker en de meeste patiënten zijn tussen de 60 en 70 jaar oud. De overlevingskansen zijn afgelopen twintig jaar licht gestegen. Door een toename en verbetering van echografie en CT-scans wordt nierkanker in een vroeger stadium gediagnosticeerd.
Fig. 18: de nier
Risicofactoren
Roken, een hoge bloeddruk en overgewicht verhogen de kans op nierkanker. En wie een eerstegraads familielid heeft met nierkanker of een hoge bloeddruk heeft tevens een verhoogd risico op nierkanker. Veranderingen in levensstijl, zoals het stoppen met roken en een gezond lichaamsgewicht, kunnen het risico op nierkanker verlagen.
Stadium nierkanker
Er bestaan verschillende stadia nierkanker. Als de tumor zich beperkt tot de nier en er is geen sprake van verdere uitzaaiing spreken we van lokale nierkanker. Patiënten hebben in dit stadium nog een grote kans om te genezen. Bij een gevorderde nierkanker is de tumor lokaal uitgezaaid naar omliggend weefsel, de naastgelegen bloedvaten, de bijnieren en de lymfeklieren. Bij uitgezaaide nierkanker kan de tumor ook zijn uitgezaaid naar elders in het lichaam.
Risicogroepen
Patiënten waarbij er geen sprake is van verspreiding naar de lymfeklieren en van uitzaaiingen, worden verdeeld in drie groepen:
In de lage-risico groep is de tumor kleiner dan 7 centimeter (stadium 1), de patiënt heeft een goede gezondheid en de tumorcel is niet agressief. De kans dat deze patiënten na vijf jaar nog in leven zijn is 90 %. Als de tumor kleiner is dan 4 á 5 centimeter is de overlevingskans zelfs meer dan 90 %.
In de midden-risico groep is de tumor ook beperkt tot de nier. Maar de patiënt heeft een minder goede gezondheid, en de tumor is wat agressiever. De overlevingskans voor deze patiënten is 80 %.
In de hoge-risico groep is de tumor door het kapsel van de nier heen gegroeid (maar zonder verspreiding naar de lymfeklieren of uitzaaiingen), is de patiënt niet in goede gezondheid en is de tumor De overlevingskans na vijf jaar is dan 50-60 %.
Patiënten met een verspreiding van de tumor naar lymfeklieren en/of naar verder weggelegen gebieden zoals botten, long of lever, worden ook verdeeld in drie risicogroepen. Lage-risico patiënten hebben een tumor in stadium 3, met verspreiding naar 1 lymfeknop en verder geen aantoonbare uitzaaiingen. Hun overlevingskans na vijf jaar is ongeveer 30 %. Hoge-risico patiënten hebben een tumor in stadium 4, een zwakke gezondheid, agressieve tumorcellen en uitzaaiingen naar gebieden buiten de nieren. Hun overlevingskansen zijn nihil. De overlevingskansen van de midden-risico patiënten die hiertussen in zitten zijn ongeveer 20 %. Per individuele patiënt kan de overleving wel sterk variëren. Het verloop van de ziekte is vaak onvoorspelbaar. Elke patiënt heeft kans na vijf jaar nog steeds in leven te zijn. Daarbij geldt ook: hoe langer de ziekte aantoonbaar niet terug is gekomen, hoe groter de kans dat hij ook echt niet meer terug komt.
Prognose
Patiënten willen graag weten wat hun kans is op overleving. Artsen gebruiken voor deze prognose het percentage patiënten dat nog in leven is vijf jaar na een bepaalde behandeling. Om tot deze prognose te komen kijken ze naar de agressiviteit van de tumor, het stadium van de tumor en de individuele medische geschiedenis.