Er zijn wereldwijd miljoenen mannen met erectiestoornissen. Eén op de vier mannen ouder dan 60 jaar heeft af en toe erectieproblemen. Hoewel het een veelvoorkomend probleem is, vinden mannen het moeilijk om over erectieproblemen te praten. Erectieproblemen kunnen onzekerheid geven. Ze kunnen leiden tot spanningen in de relatie, of juist belemmerend werken bij het aangaan van een relatie.
Erectiestoornissen kunnen ontstaan door meerdere oorzaken. Vaak heeft de oorzaak te maken met leefstijl zoals; roken, slecht ingestelde suikerziekte, overgewicht, hoge bloedruk, en vaatziekten door een verhoogd cholesterol. Andere oorzaken zijn oudere leeftijd, aandoeningen van het zenuwstelsel, doorgemaakte priapisme, gebruik van bepaalde medicijnen(bv metoprolol) of een operatie in het bekkengebied zoals een prostaat-of endeldarmoperatie.
De arts kan bepalen, wat de oorzaak is van de erectiestoornis. De arts zal vragen naar uw lengte en gewicht, bloedonderzoek naar cholesterol, suiker en testosteron doen en zo nodig uw penis en testikels onderzoeken.
Een eerste stap in de behandeling is te kijken naar de mogelijke oorzaken van de erectieproblemen. Zo kan men het advies krijgen af te vallen of te stoppen met roken. Naast deze leefstijl adviezen wordt vaak ook geadviseerd ter ondersteuning erectiepillen te slikken.
Erectiepillen
Er zijn verschillende merken erectiepillen. Deze kunnen we opsplitsen in twee soorten. Pillen die je dagelijks neemt zoals tadalafil (Cialis® 5 mg), en pillen die je voor de seksuele activiteit inneemt, zoals sildenafil, (Viagra®), vardenafil (Levitra®) en tadalafil (Cialis® 10/20 mg). Wat voor u de beste soort is zal de uroloog met u bespreken.
Seksuoloog
Als stress, faalangst, schaamte en onzekerheid factoren zijn die mee spelen, kan een behandeling bij de seksuoloog goed helpen.
Penisdrukring
Een penisdrukring (Cockring) is een hulpmiddel als de erectie wel ontstaat, maar niet lang genoeg aanhoudt. De ring mag niet langer dan 30 minuten worden gebruikt. Dit hulpmiddel kan gebruikt worden met of zonder een erectiepil en eventueel samen met een vacuümpomp.
Vacuümpomp
Een vacuümpomp, is een systeem waarbij het bloed als het ware in de penis getrokken wordt. De penisdrukring zorgt er dan voor dat het bloed in de penis blijft en dat de penis stijf blijft.
Medicijnen
Naast de pillen zijn er ook nog andere medicijnen (Alprostadil: Muse® en Vitaros®) die je middels een gelachtige vloeistof in je plasbuis kan brengen. Door de vaatverwijding stroomt er meer bloed richting de penis en kunnen er stevigere erecties ontstaan.
Injectietherapie
Als bovenstaande mogelijkheden niet helpen is een volgende stap injectietherapie. Hierbij wordt via een prik in de penis een vaatverwijdend middel (Androskat®) in het zwellichaam gebracht. De meeste mannen die een erectiestoornis hebben ontwikkeld na bijvoorbeeld een prostaatoperatie hebben hier baat bij.
Erectieprothese
De laatste stap in de behandeling van erectiestoornissen is een erectieprothese. Om in aanmerking te komen voor een erectieprothese moet de erectie volledig verdwenen zijn. Wanneer bovenstaande behandelingen niet hebben geholpen, is een erectieprothese een mogelijkheid. Na het plaatsen van een erectieprothese kunt u namelijk geen spontane erecties meer krijgen, ook niet als de prothese weer wordt verwijderd.
Een erectieprothese bestaat uit 2 kunstzwellichamen. Er zijn verschillende soorten zoals constante stevige prothese en een oppompbare prothese. Een erectieprothese gaat ongeveer 15 jaar mee. U komt pas in aanmerking voor een erectieprothese als u alle andere behandelingen heeft geprobeerd en deze geen resultaat hebben gegeven. De uroloog die de implantatie van de prothese verricht beoordeelt of u voor een erectieprothese in aanmerking komt. Daarnaast heeft u ook een gesprek met een seksuoloog over uw seksueel functioneren en uw verwachtingen na de operatie. De uroloog en seksuoloog bespreken samen in een gemeenschappelijk overleg wat de bevindingen en adviezen zijn voor u.
Algemene voordelen van een erectieprothese
- Een erectie krijgen wanneer het gewenst is
- De erectie kan voor onbepaalde tijd in stand blijven
- Geen medicijnen of injecties nodig
- Het heeft geen invloed op zaadlozing of orgasme
Algemene nadelen van een erectieprotheses
- Er ontstaat geen natuurlijk erectie meer, de penis wordt stijf, maar er is geen lengtetoename meer.
- De penis is korter bij seksuele activiteit dan u gewend was.
- Het implantaat moet verwijderd worden als er een infectie optreedt
- Het implantaat kan stuk gaan
- Het implantaat moet via een operatie worden ingebracht.
- Voorbeeld van een oppompbare erectieprothese.
Het medicijn, Androskat, zorgt voor verwijding van de bloedvaten en verslapping van de gladde spiercellen in het zwellichaam van de penis. Hierdoor stroomt er meer bloed in het zwellichaam, waardoor een erectie kan ontstaan.
Androskat werkt onmiddellijk na de injectie. Na 15 tot 30 minuten is de werking maximaal.
Waar moet u op letten bij gebruik van Androskat?
Het kost enige tijd om uit te zoeken bij welke dosering u een erectie krijgt. Die dosering is niet voor iedereen gelijk. U begint met een lage dosering. Krijgt u geen erectie, dan wordt in overleg met de uroloog de dosis verhoogd. Verhoog nooit op eigen houtje de dosis. Gebruik Androskat niet vaker dan twee keer per week. Wij adviseren u om altijd vier dagen te wachten voordat u Androskat opnieuw gebruikt. Het is geen probleem om Androskat samen met andere medicijnen te gebruiken, alleen als u bloedverdunnende middelen gebruikt, loopt u risico op onderhuidse bloeduitstortingen van de penis. De praktijk heeft echter geleerd dat dit alleszins meevalt. Roken en het overmatig gebruik van alcohol voorafgaand aan de injectie gaan niet goed samen. Vooral door roken kan de werking van Androskat worden tegengewerkt. Er wordt u geadviseerd een uur voor de injectie niet te roken.
Het klaar maken van de injectiespuit
De uroloog leert u hoe u het spuitje kunt vullen met Androskat. De injectievloeistof zit in een ampul. Bij het klaarmaken van het spuitje is het belangrijk dat u alle luchtbelletjes verwijdert. Wanneer u een leesbril gebruikt, neemt u deze dan mee naar het spreekuur. Zorgt u thuis voor goed licht wanneer u het spuitje klaarmaakt. De gebruikte ampullen, de restjes injectievloeistof en de naalden kunt u het beste in een leeg
potje met deksel bewaren. Als het potje vol is, kunt u het inleveren bij de apotheek.
Het toedienen van de injectie
De penis bestaat uit twee bovenste en een onderste zwellicha(a)m(en). Het onderste zwellichaam omsluit de urinebuis waar urine en zaad doorheen gaat. Het medicijn moet in een van de twee bovenste zwellichamen worden geprikt.
Om de juiste plaats te bepalen om te prikken kunt u de penis vergelijken met de tijden van de klok. Midden boven is twaalf uur, een kwart verder is drie uur, enzovoorts. De plaatsen waar u injecteert zijn tussen half twee en vier en tussen acht en half elf.
U injecteert in het gedeelte van de penis dichtbij de buikwand. Kies een plaats waar geen zichtbare bloedvaatjes lopen. U strekt de penis met een hand. Met de andere hand desinfecteert u de penis met een alcoholdoekje. Daarna kunt u gaan injecteren.
U houdt de injectiespuit vast als een pen. Daarna prikt u het naaldje loodrecht op de penis door de huid helemaal naar binnen. U voelt dat u door een weerstand heen prikt, dat is het kapsel van het zwellichaam. Nu kunt u met uw duim het spuitje rustig leegdrukken.
Wanneer het spuitje leeg is, trekt u het terug. Daarna desinfecteert u de huid opnieuw met een alcoholdoekje en drukt u de injectieplaats drie minuten dicht.
Wanneer u dit met een masserende beweging doet wordt de vloeistof beter verdeeld over de zwellichamen, waardoor sneller een erectie optreedt. Het is beter om niet steeds op dezelfde plek te prikken. U dient afwisselend links en rechts te prikken.
U kunt het spuitje direct voor gebruik klaarmaken. U kunt het spuitje ook eerder klaarmaken en maximaal 24 uur in de koelkast bewaren. Haalt u het spuitje dan wel een half uur voor gebruik uit de koelkast.
Mogelijke bijwerkingen
De erectie mag niet langer dan vier tot zes uur duren. Houdt de erectie te lang aan, dan bestaat het risico dat de zwellichamen onherstelbaar beschadigd raken. Dit is een ernstige situatie die onmiddellijk behandeld moet worden.
Wanneer de erectie langer dan twee uur duurt, kunt u koude kompressen om de penis leggen. Wanneer de erectie na het koelen nog aanhoudt, dan vragen wij u om contact op te nemen met het ziekenhuis, ook ’s nachts.
Na het injecteren kan een bloeduitstorting op de penis ontstaan, een verdoofd gevoel in de penis, roodheid van de injectieplaats, voorbijgaande pijn en/of zwelling van de voorhuid. Wanneer u tijdens de injectie pijn voelt, moet u stoppen met het inspuiten. Een licht branderig gevoel is normaal. Vooral de eerste keer kunt u enigszins duizelig worden. Bij een verkeerde injectietechniek kan de injectievloeistof onder de huid
terechtkomen. Androskat is dan niet of minder werkzaam en er kan pijn ontstaan.
Wanneer u moeite heeft met injecteren, dan kunt u een nieuwe afspraak maken op het spreekuur. Bij regelmatig gebruik gedurende een langere periode kan er een plaatselijke verharding in de penis ontstaan. Soms zijn deze verhardingen pijnlijk. De verharding verdwijnt meestal na het stoppen met de injecties.
De erectieprothese (ook wel penisprothese genoemd) is een behandeling voor een erectieprobleem als alle andere mogelijkheden (zoals pillen, uitwendige pomp en injectietherapie, etc.) niet hebben gewerkt of niet mogelijk zijn.
Een erectieprothese is een systeem dat bestaat uit kunstzwellichamen welke worden ingebracht in de eigen zwellichamen van de penis. Het is een ingrijpende en onomkeerbare operatie. Na het plaatsen van een erectieprothese kunt u nooit meer spontane erecties krijgen omdat de functie van de zwellichamen onklaar is gemaakt, ook niet als de prothese weer wordt verwijderd. Een prothese, mits goed gebruikt, kan circa 10-15 jaar meegaan.
Algemene voordelen van een erectieprothese
- Een erectie krijgen wanneer het gewenst is
- De erectie kan voor onbepaalde tijd in stand blijven
- Geen medicijnen of injecties nodig
- Het heeft geen invloed op zaadlozing of orgasme
Algemene nadelen van een erectieprotheses
- Er ontstaat geen natuurlijk erectie meer, de penis wordt stijf, maar er is geen lengtetoename van de penis. De lengte van de penis bij gebruik van de erectieprothese is zoals de lengte van de penis als u
deze opstrekt in slappe toestand - Bij een infectie moet de gehele prothese worden verwijderd
- De penis kan verkorten
- Het implantaat kan stuk gaan
- Na de operatie is er sprake van pijn in het operatiegebied. Vooral de eerste 2-6 weken na de operatie.
Voorbereiding
De beslissing of een erectieprothese een juiste behandeling voor u is, wordt besloten in een gezamenlijk overleg tussen de uroloog, u en uw partner. Voorafgaand aan dit gesprek heeft u in ieder geval 1 keer een gesprek met een seksuoloog. Deze probeert tijdens dit gesprek een zo goed mogelijk beeld van uw huidige seksuele functioneren te krijgen. Daarnaast zullen de verwachtingen van seksueel functioneren na een plaatsing van een erectieprothese worden besproken. Het doel hiervan is om uw verwachtingen goed te begrijpen en de kans op spijt na de operatie te verminderen. Hiermee vergroten we de kans dat de prothese ook daadwerkelijk gebruikt wordt na de operatie. De uroloog en de seksuoloog bespreken in een gezamenlijk overleg wat mogelijk de toevoegende waarde van een erectieprothese voor u kan zijn.
Het seksuologische consult
De seksuologische counseling bestaat uit een of meerdere gesprek(ken) Meestal is een enkel consult met de seksuoloog van 45 minuten voldoende, maar wanneer er meer vragen zijn of wanneer veel verschillende factoren een rol spelen kan een tweede of meerdere gesprekken noodzakelijk zijn. De seksuologische counseling wordt niet vergoed uit het basispakketen moet vaak zelf worden betaald. U staat in dat gevoel vrij zelf een seksuoloog te kiezen. Meestal werkt de implanterend uroloog samen met een of meerdere seksuologen die verstand hebben van de operatie.
Voorwaarden voor vergoeding door de zorgverzekeraar.
De behandeling implantatie erectieprothese wordt in Nederland vergoed door de zorgverzekeraar als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Naast de seksuologische counseling zijn dit de volgende voorwaarden.
- Een BMI lager dan 35: De BMI is een index voor het gewicht in verhouding tot de lichaamslengte. Om dit te berekenen moet u het gewicht in kilo’s delen door de lengte x lengte (in meter).
- Een ASA classificatie lager of gelijk aan 3: De ASA classificatie wordt algemeen aanvaard om het anesthesierisico in te schatten. Kortom, om voor de ingreep in aanmerking te komen, mag het anesthesierisico niet te hoog zijn. U mag van aandoeningen maximaal een lichte beperking op de dagelijkse activiteiten hebben.
- Niet roken: Als u rookt, dient u eerst hiermee te stoppen voordat u in aanmerking komt voor een
erectieprothese. - Voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen: Dit betekent vijf dagen per week 30 minutenmatig matig intensieve lichaamsbeweging hebben. Dit is bv een trap op kunnen lopen, douchen, gras maaien etc.
- Geen actieve infecties: Zoals urine-, huid – of systemische infecties.
- Goed ingestelde suikerziekte (Diabetes Mellitus): Als er sprake is van suikerziekte dan moet deze goed ingesteld zijn volgens de regels van de huisarts.
- Geen progressieve kwaadaardige ziekte. Bijvoorbeeld een oplopende psa waarde bij prostaatkanker wat niet meer te behandelen is.
- De partner moet het eens zijn met de keuze voor een erectieprothese
De verschillende erectieprotheses
Soorten erectieprothese.
Er worden in Nederland twee verschillende soorten erectieprotheses geplaatst. De oppompbare erectieprothese en de buigbare erectieprothese.
1. De oppompbare erectieprothese
Dit implantaat bestaat uit twee oppompbare cilinders in de zwellichamen van de penis, een reservoir in de onderbuik en een pompje in de balzak. Na meerdere keren drukken op het pompje in de balzak wordt het steriel water van het reservoir naar de cilinders gepompt. U kunt zelf de cilinders leeg laten lopen door op een kleinere knop op de pomp te drukken. Soms moet u daarbij de cilinders in de penis enigszins leeg drukken.
Het reservoir wordt in de buik geplaatst of onder de buikwandspier.
Merken
Boston Scientific AMS 700 series®
Coloplast Titan OTR®
Voordelen van de oppompbare erectieprothese
- Praktisch onzichtbaar aan de buitenkant, zowel leeg als opgepompt
- De penis neemt toe in omvang bij oppompen
- Lijkt het meeste op een natuurlijke erectie
Nadelen erectieprothese uit drie delen
- Het vereist handigheid om de pomp in te drukken
- Er kan een lekkage of een mechanisch defect ontstaan
- Er is geen lengtetoename van de penis bij het oppompen
2. De buigbare erectieprothese. (semirigide prothese)
Dit is een eenvoudigere erectieprothese. Het zijn twee buigbare kunststof staafjes zonder pompsysteem. Via een operatie worden deze door een uroloog in de beide zwellichamen van de penis ingebracht. U kunt de prothese omhoog buigen om seks te hebben en naar beneden buigen om de penis normaal in de onderbroek te dragen.
Merken
Boston Scientific AMS Spectra® of AMS Tactra®
Coloplast Genesis®
Voordelen buigbare erectieprothese
- Eenvoudigere en snellere operatie dan bij de andere implantaten
- Gemakkelijk in gebruik
- Als de handen niet goed functioneren, is dit implantaat een goede keuze
- Geen kans op lekkage of mechanisch defect zoals bij de oppompbare prothese
Nadelen erectieprothese uit één stuk
- Altijd dezelfde stevigheid van de penis
- Voor patiënten bij wie de plasbuis en de blaas regelmatig onderzocht moeten worden (cystoscopie), zijn deze protheses minder geschikt.
- De lengte van de penis neemt niet toe zoals bij een natuurlijke erectie
Resultaten
Het tevredenheidspercentage van de erectieprothese ligt volgens de internationale vakliteratuur rond de 90-95%. In een Nederlands onderzoek ligt dit percentage echter lager. Er is geen verschil in tevredenheid tussen de buigbare prothese en het oppompbare systeem. Uit Nederlands onderzoek hebben we geleerd het belangrijk is een reëel verwachtingspatroon te scheppen en de partner te betrekken bij de behandeling. Dit is belangrijk om uiteindelijk teleurstellingen te voorkomen. Een erectieprothese is een medisch hulpmiddel. Penetratie is weer mogelijk, echter de penis wordt niet veel breder en zeker niet langer. Voor een fijne seksuele relatie spelen meerdere factoren mee dan alleen een stevige erectie. De mannen die bekend zijn met een gevarieerder seksleven zijn over het algemeen meer tevreden over een erectieprothese dan mannen die denken dat de seksuele relatie pas hersteld is als er weer penetratie mogelijk is. Een erectie waarbij penetratie mogelijk is, is een goede aanvulling op het seksuele repertoire en kan een positieve invloed hebben op de seksuele tevredenheid.
Complicaties
De belangrijkste complicatie is een infectie door een bacterie of schimmel. Dit treedt bij 1-3% van de patiënten met een erectieprothese op, meestal binnen 6 maanden na de operatie. Dit is een ernstige complicatie en in de meeste gevallen moet de prothese in zijn geheel verwijderd worden. Een infectie heeft tot gevolg dat de zwellichamen verlittekenen en het moeilijk wordt in tweede instantie nog een keer een prothese te plaatsen. Ook kunnen mechanische problemen optreden zoals een defect aan het pompje of lekkende cilinders. Soms kan een operatie het probleem dan oplossen. Bij een hersteloperatie is het risico op infectie enkele procenten hoger dan bij de eerste operatie. Een hersteloperatie wordt dan ook alleen gedaan
als het mechanische probleem belangrijke belemmeringen met zich meebrengt.
De operatie
De uroloog maakt een snede aan de onderzijde van de penis op de overgang naar de balzak of aan de voorkant vlak boven de penis. Van daaruit worden de zwellichamen opengemaakt en van binnenuit worden de lengte van de zwellichamen gemeten om de juiste maat van de prothese in te kunnen brengen. Via dezelfde snede wordt het pompje in de balzak en het reservoir in de onderbuik onder de spierlaag of naast uw blaasgeplaatst. Soms is een aparte snede nodig in de onderbuik om het reservoir te plaatsen. Soms wordt er een wonddrain geplaatst in de balzak. Aan het einde van de operatie wordt de prothese deels opgepompt en de penis ingepakt in een drukverband. Een blaaskatheter wordt ingebracht om te kunnen plassen. Indien een buigbare prothese wordt geplaatst kan het zijn dat de uroloog 2 korte snedes maakt aan de twee zijkanten van de penis net onder de onderrand van de eikel. De operatie zelf duurt, afhankelijk van het type operatie, tussen de een en twee uur.
Na de operatie
Op de afdeling mag u weer eten en drinken als u niet misselijk bent. De dag na de operatie komt de uroloog het verband verwijderen en de wond beoordelen. Tevens wordt de blaaskatheter verwijderd. Als er een wonddrain is geplaatst wordt in de meeste gevallen deze ook verwijderd. Als de drain teveel bloed of vocht heeft afgelopen, zal deze nog blijven zitten en dan is het advies vaak om nog een nacht in het ziekenhuis te blijven.
Na ontslag mag er niet worden gereisd met het OV (terugreis). Ook reizen met een taxi zonder begeleiding is niet toegestaan. Er moet dus altijd begeleiding zijn, bij voorkeur met eigen vervoer. De eerste 24 uur na ontslag dient er iemand bij u aanwezig te zijn om in het geval van calamiteiten alarm te kunnen slaan. Indien u een erectieprothese met een pompje krijgt is deze direct na de operatie nog niet geactiveerd, omdat de inwendige operatiewonden nog moeten genezen. Zodra de wondjes goed genezen zijn, meestal na vier tot zes weken, zal de uroloog de prothese activeren. Het is ook belangrijk het pompje in de balzak regelmatig naar onderen te trekken aangezien het bedieningspompje de neiging heeft om uit zichzelf langzaam naar boven te bewegen.
De eerste 24 uur schrijven we zo veel mogelijk platte bedrust voor. Verder is het belangrijk de eerste week of twee weken een strakke onderbroek, suspensoir of zwembroek te dragen. Dit voorkomt zwelling en toename van de bloeduitstorting. De eerste zes weken na de opname dient u voorzichtig te zijn bij bewegingen. Druk op het wondgebied, zwaar tillen, fietsen en sporten moet u vermijden. De prothese mag u de eerste 4-6
weken niet gebruiken. In overleg met uw uroloog mag u de prothese na deze periode gaan gebruiken. Vanaf dan is het belangrijk een oppompbare prothese dagelijks even op te pompen en na 5 minuten leeg te laten lopen. Zwelling, roodheid en pijn na de operatie is normaal en verdwijnt vanzelf na enkele dagen tot weken.
Het plaatsen van een erectieprothese geeft in verhouding veel pijn. De eerste week is pijnmedicatie zeker nodig, gebruikt u de pijnstillers zoals geadviseerd door de uroloog. De hechtingen lossen vanzelf op. Na 24 uur mag u douchen Na tien dagen mag u weer in bad, maar niet langer in bad dan 10 minuten, omdat de wond kan gaan verweken.
Een tot drie weken na de operatie komt u terug voor de wondcontrole. Na vier tot zes weken komt u terug voor instructies hoe u de prothese kunt bedienen. Bij hersteloperaties kan dit soms sneller.